Temel Haklar ve Özgürlükler

Bu eğitimde temel haklar ve özgürlükler konusu beş başlıkta kısaca anlatılacaktır. İzleyeceğiniz derslerde, bir konudan diğerine geçerken aslında her birinin birbiriyle yakın ve ‘olmazsa olmaz’ niteliğinin kolayca kavranacağını tahmin ediyorum. Temel haklar, anayasalarda her ne kadar belli bir sistematiğe göre düzenlenmiş olsa da birbirini büyük ölçüde belirleyen hak demetleri. Örneğin ‘yaşam hakkı’ ya da ‘düşünce-inanç özgürlüğü’ gibi hak ve özgürlükler, diyelim, ‘sendikal hak’, ‘konut hakkı’ ile karşılaştırıldığında daha hayatî görünür ve bir ölçüde de öyledir. Sendika üyesi olamamak ile işkence görmeyi herhalde hiç kimse tartıya koymaz. Buna mukabil, söz konusu insan haklarının anayasanın üstünlüğünden kaynaklanan hukuksal değerleri arasında bir fark yoktur ve örneğin, bir insanın elinden siyasal sosyal haklarını alırsanız, yaşam hakkından geriye ‘nefes alma’ özgürlüğü kalır. Bu nedenle her hak ve özgürlüğün yekdiğerini tamamlayan nitelikleri göz önünde bulundurulmalıdır. 

Bu atölyede, Mülkiye Anayasa Kürsüsü’nün geleneği takip edilecektir ve Anayasa’daki sıralamayı gözeterek anlatmak yerine, Anayasa’nın ikinci maddesinde Cumhuriyet’in temel nitelikleri olarak sayılan ilkelerin anayasada nasıl yer bulduğundan, nasıl yaşama geçtiğinden söz edilerek; örneğin, ikinci maddede sayılan ilkelerden biri olan laiklik, anayasanın geri kalanında nasıl yer aldı, ‘hangi düzenlemeler onu gerçekleştirmeye uygun, hangileri zedeliyor’, gibi sorularla hak ve özgürlüklerin birbiriyle ilişkisi kurularak gidilecektir.